ผังมโนทัศน์สาระการเรียนรู้

1. พ่อขุนศรีอินทราทิตย์ (พ่อขุนบางกลางหาว)
ทรงเป็นผู้ก่อตั้งราชวงศ์พระร่วงแห่งอาณาจักรสุโขทัย เมื่อพ่อขุนบางกลางหาวร่วมมือกับพ่อขุนผาเมือง รวบรวมคนไทยขับไล่ขอมสบาดโขลญลำพงสำเร็จ จากนั้นพ่อขุนผาเมืองได้อภิเษกให้พ่อขุนบางกลางหาวเสวยราชย์เป็นกษัตริย์ ทรงพระนามว่า พ่อขุนศรีอินทราทิตย์ นับเป็นพระมหากษัตริย์พระองค์แรกของราชวงศ์พระร่วงแห่งสุโขทัย

ทรงทำสงครามชนะขุนสามชน และทรงพยายามขยายอาณาเขตอาณาจักรสุโขทัยออกไป ทรงส่งเสริมการค้ากับต่างประเทศ

2. สมเด็จพระรามาธิบดีที่ 1 (พระเจ้าอู่ทอง)
เป็นกษัตริย์พระองค์แรกในราชวงศ์อู่ทองของอาณาจักรอยุธยา พระองค์ได้สถาปนากรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี เมื่อ พ.ศ. 1893 ทรงจัดระเบียบการปกครองส่วนกลางเป็นแบบจตุสดมภ์
ทรงขยายอำนาจไปยังอาณาจักรสุโขทัยและอาณาจักรเขมร ทรงส่งทูตไปเจริญไมตรีและทำการค้ากับจีน โปรดเกล้าฯ ให้สร้างวัดพุทไธศวรรย์ขึ้นเป็นพระราชานุสรณ์ ซึ่งเป็นบริเวณที่ประทับเมื่อเสด็จมาตั้งมั่นอยู่ก่อนสถาปนากรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี

3. สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช
มีพระนามเดิมว่า สิน ทรงเห็นว่าเมืองธนบุรีมีทำเลเหมาะสมกว่ากรุงศรีอยุธยา จึงทรงย้ายราชธานีมาอยู่ที่เมืองธนบุรี ประชาชนและข้าราชการได้อัญเชิญพระองค์เป็นพระมหากษัตริย์ เฉลิมพระนามว่า สมเด็จพระบรมราชาที่ 4 แต่ประชาชนนิยมเรียกว่า พระเจ้าตากสินหรือสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี

ทรงทำสงครามเพื่อป้องกันอาณาจักรและขยายอำนาจ ทรงโปรดเกล้าฯ ให้ฟื้นฟูด้านวรรณกรรม นาฏศิลป์ และการละครขึ้นใหม่ ทรงรวบรวมพระไตรปิฎกมาคัดลอกไว้ ทรงสร้างและปฏิสังขรณ์วัด

4. พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช (ร.1)
มีพระนามเดิมว่า ทองด้วง สมัยกรุงธนบุรีมีบรรดาศักดิ์เป็นสมเด็จพระยามหากษัตริย์ศึก ช่วงปลายธนบุรีพระองค์ปราบดาภิเษกขึ้นเป็นปฐมกษัตริย์แห่งราชวงศ์จักรี ทรงพระนามว่า สมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก
ทรงปกครองตามอย่างอยุธยาแต่ปรับปรุงบางอย่างให้รัดกุมขึ้นและทรงชำระกฎหมายตราสามดวงไว้เป็นหลักตัดสินคดีความ ทรงขยายอำนาจไปยังรัฐใกล้เคียง ทั้งในลักษณะทำสงครามและให้ความคุ้มครอง สำหรับพระราชนิพนธ์ของรัชกาลที่ 1 ส่วนใหญ่เป็นบทละคร ทรงให้ทำสังคายนาพระไตรปิฎก โปรดเกล้า ฯ สร้างพระวิหารวัดสุทัศนเทพวรารามเพื่อประดิษฐานพระศรีศากยมุนีที่อัญเชิญมาจากสุโขทัย และโปรดเกล้าฯ ให้ปฏิสังขรณ์วัดโบราณ แล้วพระราชทานนามใหม่

แหล่งที่มาของเนื้อหา : สำนักพิมพ์วัฒนาพานิช