ไฟฟ้าเป็นพลังงานรูปหนึ่งที่สามารถเปลี่ยนเป็นพลังงานอีกรูปหนึ่งได้ และทำให้เครื่องมือต่างๆ เช่น โทรทัศน์ พัดลม หลอดไฟฟ้า ตู้เย็น สามารถทำงานได้ เพื่อช่วยอำนวยความสะดวกในด้านต่าง ๆ

ไฟฟ้าที่ใช้ตามบ้านเรือนทั่วไปผลิตมาจากเครื่องกำเนิดไฟฟ้าหรือเรียกอีกอย่างว่า ไดนาโม ที่อยู่ในโรงไฟฟ้า ซึ่งมีส่วนประกอบหลักที่ทำให้เกิดไฟฟ้า คือ แท่งแม่เหล็กและขวดลวดทองแดง เมื่อหมุนแกนหมุนของขดลวดทองแดงที่อยู่ระหว่างแท่งแม่เหล็ก ดังรูปที่ 1 หรือเมื่อหมุนแกนหมุนของแท่งแม่เหล็ที่อยู่ระหว่างขดลวดทองแดง ดังรูปที่ 2 จะเกิดพลังงานไฟฟ้า ถ้าต่อเครื่องใช้ไฟฟ้ากับเครื่องกำเนิดไฟฟ้า จะทำให้เครื่องใช้ไฟฟ้าทำงานได้

รูปที่ 1 เครื่องกำเนิดไฟฟ้าที่มีขดลวดทองแดงอยู่ระหว่างแท่งแม่เหล็ก

รูปที่ 2 เครื่องกำเนิดไฟฟ้าที่มีแท่งแม่เหล็กอยู่ระหว่างขดลวดทองแดง

ไฟฟ้าที่เกิดจากการหมุนของไดนาโมจะมีปริมาณมากหรือน้อยขึ้นอยู่กับปัจจัยต่าง ๆ ดังนี้

• ความเข้มของสนามแม่เหล็ก แท่งแม่เหล็กขนาดใหญ่จะมีความเข้มของสนามแม่เหล็กมาก สามารถผลิตไฟฟ้าได้มาก
• จำนวนรอบในการพันขดลวดทองแดง หากจำนวนในรอบการพันขดลวดทองแดงมากจะทำให้ผลิตไฟฟ้าได้มาก
• ความเร็วในการหมุนขดลวดทองแดง หากหมุนขดลวดทองแดงอย่างรวดเร็วจะทำให้ผลิตไฟฟ้าได้มาก

พลังงานที่นำมาใช้หมุนแกนหมุนของเครื่องกำเนิดไฟฟ้ามาจากแหล่งพลังงานต่าง ๆ โดยอาจนำพลังงานนั้นมากใช้หมุนเครื่องกำเนิดไฟฟ้าโดยตรง เช่น ลม น้ำ หรือนำแหล่งพลังงานมาใช้เป็นเชื้อเพลิงในการต้นให้ไอน้ำ เช่น น้ำมันและแก๊สธรรมชาติ และใช้แรงจากไอน้ำไปหมุนแกนหมุนของเครื่องกำเนิดไฟฟ้า ดังรูปที่ 3

รูปที่ 3 การใช้เชื้อเพลิงเพื่อผลิตไฟฟ้า

แหล่งพลังงานที่ใช้ในการผลิตไฟฟ้าในโรงไฟฟ้ามีหลายแหล่ง เช่น ถ่านหิน แก๊สธรรมชาติ น้ำมันดิน น้ำ ลม ชีวมวลจากวัสดุเหลือใช้หรือของเสียจากการเกษตร

รูปที่ 4 โรงไฟฟ้าบางปะกง จ.ฉะเชิงเทรา

รูปที่ 5 โรงไฟฟ้าแม่เมาะ จ.ลำปาง

รูปที่ 6 กังหันลมลำตะคอง จ.นครราชสีมา

รูปที่ 7 เขื่อนศรีนครินทร์ จ.กาญจนบุรี

การผลิตไฟฟ้าของประเทศไทยส่วนใหญ่ใช้แหล่งพลังงานจากเชื้อเพลิง โดยแหล่งพลังงานหลัก คือ แก๊สธรรมชาติ ถ่านหิน ดังแสดงในแผนภูมิ

แผนภูมิ แหล่งพลังงานที่ใช้ในการผลิตไฟฟ้าของประเทศไทย ปี พ.ศ. 2562 ดัดแปลงข้อมูลจาก การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย

แหล่งพลังงานที่ใช้ผลิตไฟฟ้าของประเทศไทยมีจำนวนจำกัดและยังต้องนำเข้าจากต่างประเทศ ซึ่งต้องใช้เงินเป็นจำนวนมาก ดังนั้นเราจึงต้องใช้ไฟฟ้าอย่างประหยัด