ปรากฏการณ์ขึ้นและตกของดาวฤกษ์บนท้องฟ้า เกิดจาการเคลื่อนที่ของโลกที่หมุนรอบตัวเอง ทำให้เรามองห็นตำแหน่งของกลุ่มดาวฤกษ์ต่าง ๆ เปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา โดยเราจะมองเห็นกลุ่มดาวฤกษ์ขึ้นทางทิศตะวันออก และตกทางทิศตะวันตก

กลุ่มดาวฤกษ์ต่าง ๆ จะมีการขึ้นและตกตามเส้นทางเดิมทุกคืน และการปรากฏของกลุ่มดาวจะปรากฏที่ตำแหน่งและเวลาเดิมในรอบปีเป็นวัฏจักร แผนที่ดาวเป็นเครื่องมือที่ช่วยในการดูดาว โดยมีการระบุุชื่อและตำแหน่งของกลุ่มดาวที่สังเกต ในวัน เดือน และเวลาหนึ่ง ๆ

ในการสังเกตกลุ่มดาวบนท้องฟ้า เราควรรู้จักท้องฟ้าก่อน โดยเมื่อมองออกไปบนท้องฟ้าจะมีลักษณะคล้ายครึ่งทรงกลมครอบตัวผู้สังเกต ขณะยื่นแขนออกไปข้างหน้าตามแนวราบแล้วมองตามแนวปลายแขนไปยังขอบฟ้าอย่างต่อเนื่อง จะเห็นแนวเส้นขอบฟ้า ซึ่งเป็นแนวเส้นที่บรรจบกันระหว่างท้องฟ้าและพื้นน้ำหรือพื้นดิน ส่วนบริเวณที่สูงขึ้นไปตรงศีรษะของผู้สังเกต ซึ่งเป็นจุดที่สูงสุดของท้องฟ้าเรียก จุดเหนือศีรษะหรือจุดจอมฟ้า ทั้งเส้นขอบฟ้าและจุดเหนือศีรษะล้วนเป็นตำแหน่งที่สมมติขึ้นจากการมองเห็น ซึ่งไม่ได้มีอยู่จริง